PASS Teorisi, Das, Naglieri ve Kirby (1994) tarafından oluşturulmuştur. DAS ve ark. (1966, 1970, 1973, 1976, 1980, 1982) PASS Teorisi ile bilişsel görüşlere dayalı olarak zekayı yeniden yorumlamakta ve bunu yaparken de Luria’nın görüşleriyle bağlantı kurmaktadırlar. Solso ve Hoffman (1991)’a göre Luria; Amerikan, İngiliz ve Kanada psikoloji dergilerinde en çok kaynak gösterilen Sovyet bilim adamıdır. PASS Teorisi’nin temeli Alexander Luria (1902-1977)’nın görüşlerine dayanmaktadır. Bir Rus psikolog olan Luria, çağdaş nöro-psikoloji biliminin temellerini atan kişi olarak kabul edilmektedir. “Nöroloji” ve “Psikoloji” biliminin birbiri ile ilişkilendirilmesi sonucunda Bilişsel Psikolojide önemli bir yeri olan “Bilgi İşlem Modeli” oluşturulmuştur. “Bilgi İşlem Modeli” bu tür yeni teorik yaklaşımların da temelidir (Naglieri ve Das, 1997).
Das ve ark. (1994)’na göre, PASS Teorisi; zekayı bilişsel işlemler olarak yeniden kavramsallaştıran bir görüş ortaya koymaktadır. Bu teori insanın bilişsel fonksiyonlarını, bilginin temeli olarak kabul edilen Planlama, Dikkat, Eşzamanlı ve Ardıl bilişsel işlemlere dayandırmaktadır. Bu teoriye göre insanın bilişsel aktiviteleri 4 parçadan oluşmaktadır:
Cognitive Assessment System – CAS (Bilişsel Değerlendirme Sistemi) 5-17 yaşları arasındaki çocukların bilişsel işlemlerini değerlendirmek için yapılandırılmıştır. CAS, PASS Teorisi (Planning-Planlama, Attention-Dikkat, Simultaneous-Eşzamanlı, Successive-Ardıl)’nden türetilmiştir. CAS’ in kullanım alanları; (a) öğrenmede güçlü ve zayıf olunan bilişsel işlem alanlarının tespit edilmesi, sınıflandırma (öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği, zihinsel engel, üstünlük vb.), eğitim ve sağaltım programlarının değerlendirilmesi olarak özetlenebilir. CAS’i oluşturan dört ölçek, bu işlem alanlarıyla ilgilidir (Naglieri ve Das, 1997).
CAS Planlama Ölçeği: Naglieri ve Das (1997)’a göre planlama, bireyin problemlerin çözümlerini belirlediği, seçtiği, uyguladığı ve değerlendirdiği zihinsel bir işlemdir. Bu işlem oldukça karmaşık problemlerin çözümünde kullanılan araçları içermektedir. CAS Planlama ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
CAS Dikkat Ölçeği: Bilişsel performansı etkileyen önemli işlemlerden biri de “Dikkat”tir. CAS Dikkat Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği: CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
CAS 5 – 7 ve 8 – 17 yaş olarak iki ayrı form şeklinde düzenlenmiştir. Çünkü bazı alt testler sadece 5 – 7 yaş arasını kapsarken, bazıları da sadece 5 – 17 yaş arasını kapsarken bazı alt testler 5 – 17 yaş aralığının tamamını kapsamaktadır.