Hepimiz dünyaya gerek bedensel gerekse de zihinsel olarak belirli bir kapasiteyle / gizil güçle geliriz. Doğuştan getirdiğimiz bedensel yatkınlıklarımız ne kadar sağlıklı bir yaşam sürebileceğimiz, hangi hastalıklara yatkın olabileceğimiz ya da hangi spor dalında daha başarılı olabileceğimiz gibi konularda genel bir çerçeve çizer. Benzer bir biçimde dikkat, bellek, akıl yürütme ya da planlama gibi birçok zihinsel yeteneğimizde doğuştan getirilen gizil bir potansiyele sahiptir. Ancak, hem fiziksel hem de zihinsel gizil güçlerimizin ne ölçüde ve ne biçimde hayata geçebileceği ilgili yeteneklere yapılan kişisel, ailesel ve toplumsal yatırım tarafından belirlenir. Zaman içinde yatırım yapılan yetenekler korunup gelişirken, ifade şansı bulamayanların gelişimi durur ve körelir. Özellikle çocukluğun ilk yılları bu potansiyellerin yaşama geçirilmesi için oldukça önemlidir. Yıllar içinde egzersizlerle beslenen yetenekler güçlenir ve gelişir. Otuz ile kırk yaş aralığına gelindiğinde yeteneklerin gelişimi durur ve kayıplar başlar. İlerleyen yaşla beraber kayıpların miktarı da artar. Bu aşamada da egzersizler kayıpları azaltıp sağlıklı yaşlanmaya olanak tanıyan önemli koruyucu etkenler haline gelir.
Bedensel egzersizlerin tüm kas sistemlerini dengeli biçimde çalıştırması gerektiği gibi zihinsel egzersizlerinde farklı yetenek gruplarını orantılı biçimde çalıştırması gerekmektedir. Yeteneklerin hali hazırdaki düzeyleri doğru olarak tespit edilmeli ve düzeyine uygun egzersizle çalıştırılmalıdır. Genel olarak bakıldığında geleneksel zihinsel egzersiz programları dikkat, bellek, sözel, görsel ve sayısal işlemler gibi oldukça kapsayıcı ya da genel zihinsel süreçlere odaklanmaktadır. Ancak, bu süreçlerin altında çalışan daha özgün ve görgül olarak ayrıştırılabilecek yetenekler yer almaktadır. Çağdaş bir yaklaşım olan CHC kuramı bu yetenekleri sınıflamak ve aralarındaki ilişkileri modelleye bilmek için oldukça iyi bir kuramsal çerçeve sunmaktadır. GriCeviz kapsamında geliştirilen mental egzersiz uygulamaları bir yandan dikkat ve bellek gibi temel süreçler bağlamında tanımlanırken aynı zamanda çalıştırdıkları özgün yetenekler ya da yetenek grupları CHC kuramı kapsamında sınıflanmaktadır. Bu ikili sınıflamanın bilimsel olarak çok daha güçlü bir egzersiz programı kurgulanmasına olanak sağlamaktadır.
McGrew, Cattell-Horn’un Akıcı-Kristalize (Gf-Gc) Zekâ Modeli ve Carroll’un üç katmanlı zekâ modelini bütünleştirerek Cattell-Horn-Carroll Bilişsel Beceriler Modelini oluşturmuştur. CHC Modeli, Flanagan tarafından gözden geçirilerek genişletilmiştir. CHC Modelinde önerilen hiyerarşik yapılanma Carroll’un üç katmanlı zekâ modeline oldukça benzemektedir. Hiyerarşinin en üstünde küçük “g” harfiyle ifade edilen genel zeka faktörü bulunmaktadır. En alt katmanda görgül olarak tanımlanan 70’in üzerinde sınırlı bilişsel yeteneğe yer verilmiştir. Orta katmanda ise başta Cattell – Horn’un Gf-Gc becerileri olmak üzere büyük “G” harfiyle ifade edilen sınırlı sayıdaki geniş̧ yetenek alanı yer almaktadır. CHC Kapsamında bu güne kadar tanımlanmış geniş yetenek alanları aşağıda sunulmuştur.
Bu yeteneklerden ilk onu üzerinde en fazla çalışılmış olanlardır. Geniş yetenek alanlarına ilişkin sınıflamalar yeni çalışmaların ışığında zenginleşmeye devam etmektedir.
Akıcı Zekâ kişinin kendisi için yeni olan bir malzeme ya da süreçte çıkarım yaparken ki tümden gelimci ya da tüme varımcı akıl yürütmelerine işaret eder. İlişkili sınırlı yeteneklerden bazıları şunlardır:
Temel olarak sözel ya da dil temelli bilgi deposudur. Büyük ölçüde eğitsel deneyimler ve genel yaşam deneyimleri sırasında diğer yeteneklerin yatırımı aracılığıyla geliştirilen yetenekleri temsil eder.
Niceliksel Akıl Yürütme, Matematiksel Bilgi birikimi (Mathematical Knowledge) ve Matematik Başarısını (Mathematical Achievement) içermektedir. Nicel bilgileri kullanma ve sayısal simgeleri işleme yeteneğini temsil eder.
Kısa Süreli Bellek bilgiyi anlık farkındalık düzeyinde yakalayıp tutma ve ardından kısa bir süre içinde kullanabilme yeteneğidir.
Uzun Süreli Depolama ve Geri Çağırma bilgiyi uzun erimli bellekte depolama ya da yeni veya önceden edinilmiş bilgiyi (kavram, fikir, konu, ad) uzun süreli bellekten akıcı bir şekilde geri çağırma yeteneğidir.
Görsel İşlemleme, görsel örüntü ya da uyaranları üretme, algılama, çözümleme, sentezleme, depolama, geri çağırma, değiştirme, dönüştürme ve onlarla düşünme yeteneğidir.
İşitsel İşlemleme, işitsel uyarınca arasındaki örtüleri algılama, çözümleme ve sentezleme; ses örtüleri arasındaki güç algılanan ince ayrımları (örn, karmaşık müzikal yapılar) ve karıştırıcı uyaranların varlığı durumunda konuşmaları ayırt edebilme yeteneğidir.
İşlem Hızı, özellikle odaklanmış dikkat (focused attention) ve konsantrasyonu korumak için baskı altındayken, bir bilişsel görevi akıcı ve otomatik olarak gerçekleştirme yeteneğidir.
Karar/Tepki Süresi/Hız doğrulukla tepki verme ya da karar alma hızıdır.
Cattell ve Horn tarafından Kristalize Zekânın (Gc) bir parçası olarak sınıflanmıştır. Carroll tarafından bir yetenek alanından çok bir başarım alanı olarak kabul edilmiştir. CHC kuramında ise bağımsız bir yetenek olarak sınıflanmaktadır.